O mnie

Kiedy zastanawiam się nad swoim artystycznym życiem, zawsze na myśl przychodzi mi metafora drogi i etos Homo Viator. Odkąd sięgam pamięcią, jestem w nieustannej podróży, by nie rzec tułaczce. To wędrówka dosłowna – miałem w swoim życiu wiele adresów, dwa obywatelstwa, mieszkałem w różnych miejscach i krajach odmiennych geograficznie, językowo i kulturowo. To jednak również i przede wszystkim wędrówka w sensie metaforycznym, po meandrach własnego umysłu obserwującego tak różnorodny, ciągle zmieniający się świat człowieka będącego w nieustannej DRODZE. Poniżej w formie autoreferatu przedstawiam moją biografię zawodowego artysty – tancerza, pedagoga, choreografa, który zapuścił swoje korzenie w więcej niż jednej kulturze, i który stara się tworzyć w duchu nowoczesnego świata, mając jednak świadomość, że bez tradycji nie byłby on w ogóle możliwy.

Po ukończeniu w 1980 roku szkoły baletowej w Permie (Rosja) rozpocząłem karierę tancerza w Teatrze Opery i Baletu w Niżnym Nowogrodzie (Rosja). Pięć lat później, w 1985 roku znalazłem się w zespole Baletu Opery Narodowej w Wilnie (Litwa). W tym czasie brałem udział w projektach i warsztatach tanecznych o charakterze międzynarodowym (Izrael, Wielka Brytania). W roku 1992 przyjechałem do Polski, gdzie otrzymałem zaproszenie na stanowisko solisty Baletu Opery Krakowskiej. W sezonie artystycznym 1992/93 pełniłem funkcję pedagoga baletu. Z instytucją tą byłem związany do 2002 roku. 

Zmieniając kraje i kultury, starałem się, aby każde miejsce, w którym żyłem i tworzyłem wzbogacało mój warsztat i wyobraźnię twórczą. Oczywiście, w sposób naturalny, podstawą wszystkiego i to zarówno w sensie warsztatowym, jak i kulturowym była dla mnie Rosja, w której tradycja i kultura taneczna jest niezwykle bogata. Szkoła tańca klasycznego, którą tam ukończyłem, stała się fundamentem wszystkiego, co potem robiłem. Okres, który spędziłem na Litwie był dla mnie niejako czasem kształtowania zawodowego, kiedy jako tancerz nadal doskonaliłem swoje umiejętności i jednocześnie chłonąłem kulturę europejską i nie tylko, uczestnicząc coraz częściej w zagranicznych projektach i warsztatach, zwłaszcza po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, kiedy już łatwiej było wyjeżdżać z kraju. W tym czasie, kiedy miejscem mojego zamieszkania i pracy jako tancerza było Wilno, rozpocząłem współpracę z litewskim zespołem folklorystycznym „Fajerleh”-zacząłem próbować swoich sił, jako choreograf. Wtedy po raz pierwszy zafascynowałem się kulturą ludową i zadałem sobie pytanie, w czym kryje się moc tradycji tanecznej, która przetrwała stulecia? Czy nadal może być źródłem inspiracji dla współczesnych twórców? W jakich formach powinna być przedstawiana w dzisiejszych czasach, by przyciągnąć uwagę także tych, którzy nie są miłośnikami kultury ludowej?

Przyjazd do Polski w 1992 roku stał się przełomowym punktem mojej „zawodowej podróży”. Tutaj bowiem zdecydowałem się na większą samodzielność w profesjonalnych wyborach. Byłem już nie tylko tancerzem, ale też pedagogiem i niebawem miałem podjąć pierwszą poważną próbę choreograficzną, która przyniosła mi nie tylko osobistą satysfakcję, ale również pozytywne recenzje. Utwierdziło mnie to w przekonaniu, że synkretyzm kulturowy, wynikający z mojej biografii jest moją drogą twórczą.

Korzystając z tego, czego jako młody człowiek doświadczyłem i nauczyłem się w Rosji, studiując w Szkole Baletowej w Permie, a potem tańcząc w teatrze w Niżnym Nowogrodzie oraz z wiedzy zdobytej w wileńskim zespole folklorystycznym „Fajerleh”, opracowałem choreografię do musicalu J. Bock’a „Skrzypek na dachu”, w reżyserii Marka Weiss-Grzesińskiego. Ten spektakl pozwolił mi pokazać, że rosyjska diaspora żydowska  ma w sobie odrobinę słowiańskiego ciepła. Spektakl był wystawiony na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego przez Operę Krakowską w 1993 roku. Przedstawienie stało się moją pierwszą znaczącą kreacją choreograficzną, która wzmocniła moją motywację do pracy jako choreografa. W latach 1993-95, sięgając do moich doświadczeń z tańcem klasycznym, podjąłem się przygotowania układów tanecznych dla programów TVP Kraków – „Gale Galicyjskie”, w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego.

Kolejnym krokiem w mojej karierze było założenie w 1995 roku zespołu baletowego „Oranim Dance Group”. Tutaj mogłem doskonalić i rozwijać swój warsztat jako choreograf, w różnych kierunkach. Opracowałem dla zespołu choreografie do spektakli: „Miniatury tańców żydowskich” (muzyka ludowa), „Only Jokes” (muz. Johann Strauss), „Wesele Żydowskie”( muz. Leonard Bernstein), „Ciemna strona lustra” (muz. Vidmantas Bartulis), „Moja Chopiniana” (muz. Fryderyk Chopin), „Przy stole” (kolaż muzyczny) i inne, które tworzyły jego repertuar. W przedstawieniach „Miniatury tańców żydowskich” oraz „Wesele Żydowskie” podjąłem kolejną próbę przetworzenia folkloru we współczesną formę sceniczną. W lipcu 1996 roku „Oranim Dance Group” wystąpił ze swoimi spektaklami na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. W latach 1999-2002 zespół brał udział w festiwalu “Music World” w Fivizzano we Włoszech, a w roku 2000 „Oranim Dance Group” został laureatem tego festiwalu. W 2001 roku otrzymałem nagrodę jury „Za najlepszą choreografię festiwalu Music World”. W tym samym roku za choreografię „Lullaby” do tradycyjnej muzyki żydowskiej otrzymałem II Nagrodę  w konkursie „Le Printemps de la Dance”w Bordeaux (Francja). W lutym 2002 roku „Oranim Dance Group” przedstawił fragmenty swoich spektakli w Instytucie Polskim w Paryżu.    

Pracując jako choreograf nie porzuciłem jednak tańca, w rozumieniu aktywnego bycia na scenie. W latach 2000 – 2002 współpracowałem jako tancerz z krakowskim Baletem Dworskim „Cracovia Danza” („Tancrede”, „Kantata o kawie” i in.), jednak później, w latach 2008 – 2011 już jako pedagog tańca klasycznego i współczesnego. W sezonie artystycznym 2008/2009 do programu edukacyjnego Filharmonii Narodowej w Warszawie „Roztańczona Europa” przygotowałem choreografie na motywach tańców rosyjskich i ukraińskich. W czerwcu 2011 byłem współautorem choreografii do spektakli „Barwy Polski wg Karola Szymanowskiego”. Przygotowałem choreografię „Noc Świętojańska” – było to moje pierwsze zawodowe zmierzenie się z polskim folklorem i tradycją. Premiera odbyła się  na scenie Teatru Starego w Krakowie.

W sierpniu 2002 roku podczas V edycji Międzynarodowego Festiwalu „Music World” Fivizzano (Włochy), spotkałem się z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny (Polska). Przyjąłem wówczas zaproszenie Dyrekcji do objęcia stanowiska pedagoga baletu w tymże Zespole. Byłem przekonany, iż w tej instytucji poznam lepiej tradycję tańców ludowych i na tyle zgłębię wiedzę w tym zakresie, iż będę w stanie przełożyć ją na współczesny język sceniczny. Układ do walca Wojciecha Kilara z filmu „Trędowata” był moją pierwszą choreografią dla Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, przygotowaną z okazji benefisu kompozytora w teatrze STU, w Krakowie. W 2003 roku dla zespołu baletowego „Śląska” stworzyłem autorski spektakl „Wróżby” do muzyki Stanisława Moniuszki (oryginalnie balet „Na Kwaterunku”). W sezonie artystycznym 2003/2004 pełniłem obowiązki kierownika baletu. W roku 2008 byłem autorem choreografii do widowiska „Goran Bregovic i Zespół Śląsk”, gdzie ponownie miałem możliwość podjąć się choreograficznej interpretacji muzyki zakorzenionej w kulturze ludowej. Premiera koncertu odbyła się w Katowickim Spodku 12. września, 2011 roku. Widowisko było wystawione we Wrocławiu (23. listopada, Hala Stulecia), Warszawie (24. listopada, Sala Kongresowa) i Gdyni (25. listopada, Hala Gdynia). 

W 2005 roku zostałem finalistą X Międzynarodowego Konkursu Artystów Baletu i Choreografów w Moskwie (Rosja). Byłem dumny, iż ja jako choreograf rosyjskiego pochodzenia, z obywatelstwem litewskim,  na tym konkursie reprezentowałem coraz bliższą memu sercu Polskę.

W roku 2006 z mojej inicjatywy w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w Koszęcinie, została zorganizowana Międzynarodowa Letnia Szkoła Tańca Współczesnego. W tym projekcie łączyłem obowiązki dyrektora artystycznego z rolą pedagoga tańca klasycznego, modern dance i choreografa. Warsztaty w ramach tego projektu odbywały się co roku w lipcu, do 2021 roku. W ciągu 15 lat istnienia Międzynarodowej Letniej Szkoły Tańca Współczesnego został zrealizowany jej autorski program, w którym przewagą był taniec współczesny w różnorodnych jego odmianach. Przez pierwsze 12 lat warsztaty były dedykowane tancerzom zawodowym, zaawansowanym tancerzom ruchu amatorskiego oraz uczniom szkół baletowych. W roku 2018 zostały wyodrębnione warsztaty Master Class, które były utworzone z myślą o uczniach i absolwentach Ogólnokształcących Szkół Baletowych. Szczególne miejsce zajmował w nich taniec klasyczny, taniec charakterystyczny oraz modern dance w formie akademickiej. Zajęcia w ramach Międzynarodowej Letniej Szkoły Tańca Współczesnego oraz Master Class były prowadzone przez polskich i zagranicznych pedagogów i choreografów, reprezentujących najnowsze nurty i techniki tańca, znajomość których jest aktualnie wymagana na rynku tanecznym całego świata. Na koncertach finałowych Międzynarodowej Letniej Szkoły Tańca Współczesnego powstało dużo nowych  układów tanecznych przygotowanych przez uczestników i pedagogów. Przez 15 lat istnienia Międzynarodowej Letniej Szkoły Tańca Współczesnego i warsztatów Master Class, udział w nich wzięło około 1220 tancerzy oraz 55 pedagogów m.in. z John Cranko Schule (Niemcy), Conservatoire National Superieur de Musique et de Danse de Paris (Francja), Iwanson International School of Contemporary Dance (Niemcy), tancerze którzy obecnie kontynuują swoją karierę zawodową w prestiżowych zespołach tańca na całym świecie, takich jak Polski Balet Narodowy, Polski Teatr Tańca, Tulsa Ballet (Oklahoma USA), Sasha Waltz and Guests dance company (Niemcy) i wielu innych. 

W roku akademickim 2009/2010 pracowałem jako pedagog tańca klasycznego i współczesnego i choreograf w Szkole Tańca „Spazio Nu” w Pontederze we Włoszech. 

W roku 2009 ukończyłem studia magisterskie na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie (kierunek taniec). W pracy magisterskiej „Pozytywne i negatywne cechy zawodu tancerza w opinii wybranej grupy artystów baletu”, na podstawie przeprowadzonych badań w rożnych środowiskach tanecznych oraz wieloletnich własnych doświadczeń, opracowałem portret psychologiczny zawodowego tancerza, wskazując wady i zalety tej profesji. Omówiłem w jaki sposób wieloletnia edukacja w szkołach baletowych wpływa na kształtowanie osobowości  artysty baletu i na dalszy przebieg jego kariery zawodowej. Praca ta stanowiła swoistego rodzaju teoretyczne podsumowanie mojej profesjonalnej drogi artystycznej, od momentu nauki w szkole baletowej, poprzez karierę tancerza, doświadczenia w pracy pedagogicznej, do podjęcia próby tworzenia choreografii.    

18 września 2010 roku na scenie Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, w ramach projektu Mecenat Małopolski – Kultura bez granic, realizowanego przez Towarzystwo Wspierania i Rozwoju Sztuki Baletowej „L’ Art de la Dance”, odbyła się premiera spektaklu „Listy George Sand”, do muzyki Fryderyka Chopina, Karola Szymanowskiego i Erika Satie’go, w mojej choreografii. Po raz kolejny podjąłem się odpowiedzialnego zadania zinterpretowania muzyki polskich kompozytorów utwory których są mocno osadzone w polskiej tradycji muzycznej. 5. i 6. listopada spektakl był wystawiony w Lyonie (Francja). Rok później prezentowany był na XX Krakowskich Spotkaniach Baletowych w Nowohuckim Centrum Kultury. 18. czerwca 2011 roku „Listy George Sand” były wystawiane w ramach Krakowskiej Nocy Teatrów.

W latach 2011-2019 pracowałem jako pedagog tańca klasycznego i współczesnego w Społecznej Szkole Baletowej w Częstochowie. W tym czasie we współpracy z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Częstochowskiej przygotowałem dla uczniów szkoły choreografię do dwóch spektakli: „Carmina Burana” (25.05.2013) i „Dziadek do orzechów” (20.12.2013).

W roku 2012 reprezentowałem Polskę na V Międzynarodowym Konkursie Sztuki Choreograficznej im. Sergiusza Diagilewa w Łodzi (Polska). Przedstawiłem wówczas fragment spektaklu „Sarabanda”, do muzyki G. F. Haendla, który powstał podczas jednej z edycji Międzynarodowej Letniej Szkoły Tańca Współczesnego. 

W roku 2013 ukończyłem studia podyplomowe z Teorii Tańca na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W pracy „Post modern dance – sztuka eksperymentu” analizowałem ten burzliwy czas w historii tańca, kiedy to podejmowano liczne próby zerwania z tradycją poszukując coraz to nowszych rozwiązań ruchowych, choreograficznych, czy scenicznych. W podsumowaniu wnioskowałem, iż przenikanie się przeciwieństw, spotkanie tego, co znane z nowoczesnością, tym bardziej stanowi na rzecz ponadczasowości tradycji, która jest fundamentem każdego nowego eksperymentu.

Międzynarodowy projekt „Polsko-Norweskie ludowe inspiracje taneczne”, zakończony wspólnymi koncertami Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” i Zespołu Strilaringen w Norwegii i Polsce (19.08- 25.08 2014 r.), był dla mnie kolejnym doświadczeniem na drodze poszukiwania wspólnego, artystycznego  mianownika pomiędzy różnorodnymi kulturami. W wydarzeniu tym brałem udział jako pedagog i choreograf. Projekt był dofinansowany z Programu ,,Rozwój przedsiębiorczości i innowacji’” i realizowany w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego, w latach 2014-2021.

W listopadzie 2014 roku na Ogólnopolskiej konferencji „Taniec w kulturze globalnej. Zyski i straty”, organizowanej przez Koło Naukowe Teorii Tańca przy Zakładzie Tańca Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, wygłosiłem referat „Podróż mazura do Petersburga”. Prezentacja ta miała na celu ukazanie nieocenionej wartości i znaczenia polskich tańców narodowych tj. polonez, mazur, czy krakowiak, w historii europejskiej sztuki baletowej, przede wszystkim zaś dla twórców wybranych baletów i oper rosyjskich, dla których polska kultura ludowa stanowiła bezbrzeżne źródło inspiracji.

W ramach Programu NIEPODLEGŁA, na lata 2017-2022, którego częścią był międzynarodowy program kulturalny POLSKA 100, koordynowany przez Instytut Adama Mickiewicza, w październiku 2016 roku podczas IV edycji festiwalu Unsound (Kraków) tancerze Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” przedstawili eksperymentalny projekt „Soft Power”, do muzyki  Dominika Dworaka (Felicita), londyńskiego producenta muzyki elektronicznej, w mojej choreografii. Konfrontacja polskiego folkloru tanecznego z nowoczesną muzyką pozytywnie zaskoczyła widzów i krytykę. Dziennikarz „The Guardian” pisał: „Przyszedłem więc zobaczyć, jak ten Titanic (Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”) tonie, a on pomachał mi ręką na pożegnanie i odleciał ku gwiazdom”. 8. grudnia 2017 roku „Soft Power” był wystawiony w londyńskim Barbican Center, a 6. czerwca 2018 roku na pokazie MISBHV w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. 23. sierpnia 2019 roku widowisko „Soft Power” miało swoją prezentację na festiwalu Solidarity of Arts w Gdańsku, zaś 8. grudnia w Knokdown Center, w ramach Nowojorskiej odsłony festiwalu Unsound.  Ten zakończony sukcesem (na co wskazywały m.in. liczne pozytywne recenzje oraz odbiór publiczności), śmiały eksperyment utwierdził mnie w przekonaniu, iż wybrałem niełatwą, ale zgodną z własnymi intuicjami i przekonaniami drogę twórczą. Poszukiwanie innowacyjnych form prezentacji polskiego folkloru tanecznego stało się motywem przewodnim mojej pracy i choreograficznych dążeń, co miało wzbogacić ofertę repertuarową Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” o nowe, dotąd niespotykane projekty artystyczne, a zarazem zachęcić współczesnego widza do spotkania z tym, co „dawne”, ale wciąż aktualne.

W dniach 28-31.01.2016 uczestniczyłem jako juror w IX Międzynarodowym Konkursie Choreograficznym Uczniów Szkół Baletowych w Bytomiu. Dwukrotnie w latach 2016, 2017 wchodziłem w skład jury Ogólnopolskiego Festiwalu Polskich Tańców Narodowych, dla Uczniów Ogólnokształcących Szkół Baletowych, który odbywał się w Koszęcinie w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”.

W ramach międzynarodowego projektu „Helokanie południa”, w marcu 2017 roku prowadziłem warsztaty polskich tańców narodowych wraz z tancerzami Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, w siedzibie Zespołu „Sluk” (Bratysława). Wymiana dorobku artystycznego dwóch zespołów zaowocowała wspólną trasą koncertową, która odbywała się we wrześniu 2017 roku i prowadziła przez Budapeszt, Zagrzeb, Częstochowę, Chorzów i Zabrze, do Koszęcina. Projekt był częścią programu Promocji kultury polskiej za granicą 2017 Promesa, a dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.  

Kolejnym projektem realizowanym w ramach koordynowanego przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego POLSKA 100 był spektakl „Exodus”, do muzyki Wojciecha Kilara, w mojej choreografii, wykonany przez artystów baletu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Punktem wyjścia do konstrukcji świata przedstawianego na scenie była dla mnie myśl o podróży jako o idei podlegającej różnorodnemu  metaforyzowaniu. Wychodząc od muzyki Wojciecha Kilara i zawartych w niej emocji, ale także odczytując wyraźne wektory interpretacyjne kompozytora (np. odniesienia, nie tylko w tytule, do biblijnej Księgi Wyjścia), postanowiłem skonstruować świat, którego ideą naczelną, porządkującą go, byłaby ludzka podróż przez życie, ukazana w różnorodny ruchowo, dynamiczny obrazowo, niejednoznaczny sposób. Mój spektakl „Exodus” to próba uchwycenia i ukazania zjawiska, w którym każdy człowiek będący uczestnikiem masowej podroży, jest jednocześnie wystawiany na indywidualną próbę. Ta próba obnaża najgłębiej ukryte tajniki osobowości człowieka, zmusza do podejmowania  własnych wyborów. Wciągnięty w wir masowego przekazu, idąc w tłumie, każdy jest zdany sam na siebie – ostateczne i najważniejsze decyzje podejmuje według swoich zasad, kierując się własną intuicją, emocjami, czy rozsądkiem. Tak oto, zawsze samodzielnie, odbywa się wędrówka po zakamarkach duszy, celem której jest znalezienie swojego miejsca pośród innych podróżników Wszechświata. Premiera spektaklu odbyła się 27. kwietnia 2019 roku w Bytomskim Centrum Kultury. 

Na początku września 2019 roku objąłem stanowisko kierownika baletu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Hadyny, a 30. września na podstawie rozprawy doktorskiej „Zasady techniki modern dance w kształceniu zawodowych tancerzy. Wybrane zagadnienia” uzyskałem stopień doktora sztuki. Pracą kwalifikacyjną rozprawy był spektakl „Suita w starym stylu” (muz. Alfreda Schnittke), w wykonaniu uczniów Łódzkiej Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Feliksa Parnella, wystawiony na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi. Podmiotem nadającym stopień doktora był Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. 

27 października 2019 roku wraz z orkiestrą i solistami chóru Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk brałem udział jako choreograf w projekcie „Zatańcz z nami”. W koncercie znalazły się polskie tańce narodowe w wykonaniu zespołów folklorystycznych z Krakowa i okolic. Wśród kilkuset wykonawców na scenie pojawili się tancerze Zespołów Pieśni i Tańca „Krakowiacy”, „Małe Słowianki”, „Nowa Huta” i inni. Organizatorem wydarzenia było miasto Kraków i ART&SOUND producers.

W listopadzie 2020 roku Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” brał udział w projekcie pod nazwą: „Taniec natchniony – od folkloru do współczesności – prezentacja spektaklu baletowego „Exodus”, jako nowatorskiego podejścia do promocji kultury polskiej”. Projekt był dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura Inspiracje”.  Tym samym na polską scenę tańca powrócił mój spektakl, który miał premierę rok wcześniej. Rozwijając temat podróży, podjęty w mojej pierwszej realizacji „Exodusu” Wojciecha Kilara, tym razem nawiązałem do dwóch historycznych wydarzeń. Pierwszym z nich jest akcja przeprowadzona przez rząd Japonii i Japoński Czerwony Krzyż w latach 1920-1922, w której uratowano 760 polskich sierot z ogarniętej wojną domową Syberii. Drugi wątek widowiska jest związany z historią japońskiego konsula na Litwie Chiune Sugihara, który w 1940 roku podczas II wojny światowej, wielokrotnie łamiąc państwowe instrukcje, wydał ponad 4000 wiz Żydom, głównie pochodzącym z Polski. Podobnie jak polskie sieroty, wielu z Żydów trafiło do Japonii przez port w Tsurudze.  

Realizacja spektaklu zakładała jego prezentację połączoną z warsztatami tańców narodowych w kilku miastach Japonii, jednak światowa pandemia uniemożliwiła trasę koncertową. Ograniczenia epidemiologiczne skłoniły Zespół i Pieśni Tańca „Śląsk” do zmiany formuły projektu – filmowe nagranie spektaklu „Exodus” oraz – będące integralną częścią projektu – warsztaty polskich tańców narodowych, wzbudziły duże zainteresowanie japońskich odbiorców. Prezentacja filmowej wersji spektaklu „Exodus” odbyła się 3. listopada w Muzeum Port of Humanity Tsuruga – jako wydarzenie towarzyszące otwarciu muzeum po jego rewitalizacji. Podczas ceremonii otwarcia zgromadzonych było około 130 osób, wśród nich: przedstawiciele Parlamentu, korpusu dyplomatycznego – Ambasador Izraela Jaffa Ben-Ari, Ambasador Litwy Gediminas Varvuolis, Minister Radca Ambasady Królestwa Niderlandów Theo Peters, Konsul Generalny USA w Osace i Kobe Richard Mei Jr., a także nowy Ambasador Japonii w Warszawie Teruo Miyajima. 9. listopada spektakl został wyświetlony w Theater Xcai w Tokio, przy wsparciu Instytutu Polskiego. Wśród zaproszonych gości byli wybitni artyści związani z japońskim teatrem tańca Mitsuyo Uesugi (tancerz Butoh), Tomoko Ehara, Toshikazu Shirono, Keiko Nakano (tancerze choreografowie), Yoko Odagiri (scenograf teatralny), Fumi Cadet, Nobuo Shiga (tancerze, krytycy tańca), Takao Saito (grafik-designer teatralny). Następne pokazy odbył się 21. listopada w Sapporo  na  zebraniu Towarzystwa Miłośników Polskiej Kultury na Hokkaido, 29. listopada w Cultural Creation Hall w Osace (wydarzenie organizowane przez Japońsko-Polskie Towarzystwo Przyjaźni Miłośników Tańca Ludowego) oraz w Bibliotece Miejskiej w Setouchi, gdzie Polska Misja Artystyczno-Naukowa w Japonii włączyła do pokazu obchody Tygodnia Kultury Polskiej. Po obejrzeniu „Exodusu” japońska poetka Noriko Nagaya napisała wiersz w którym porównuje widowisko do tradycyjnego japońskiego teatru Noh. Z kolei Iwao Monma, Prezes Japońsko-Polskiego Towarzystwa Przyjaźni Miłośników Tańca Ludowego, w swoim publicznym wystąpieniu powiedział: „Udało się w pełni zaprezentować uniwersalność polskiej kultury i jej rolę w budowaniu światowego dziedzictwa kulturowego. Pokazano zjawiska przenikania się kultur, łączenia sztuki tradycyjnej ze sztuką współczesną. Jednocześnie kompilacja tańca współczesnego z tańcem ludowym, zestawienie spektaklu z warsztatami tańców narodowo-ludowych, były znakomitą formą ukazania ponadczasowego znaczenia kultury tradycyjnej jako czynnika integrującego międzynarodowe środowisko taneczne i muzyczne.”  4. lipca 2021 roku spektakl „Exodus” był pokazany na kanale TVP Kultura .

Filmowa realizacja „Exodus” jest zakwalifikowana do finałowych pokazów na festiwalach: Loud Soul Music Festival (Serbia), Theater Live Online® Film Festival (USA), Film Fest by Rogue Dancer (USA), Experimental, Dance & Music Film Festival (Kanada), Idaho Screendance Festival (USA), Dancentric Film Festival “DFF” (USA).

Kolejną moją pracą choreograficzną był spektakl “Idą Powstańcy” – widowisko muzyczno – taneczne z okazji 100. rocznicy II Powstania Śląskiego”. Spektakl opowiada o uniwersalnych wartościach jakimi są patriotyzm i miłość do ojczyzny oraz o bohaterskiej postawie powstańców, którzy pragnęli przyłączenia Śląska do Polski. Został wyemitowany na antenie TVS 11. listopada 2020 roku i na TVP Kultura 2. Lipca 2021 roku. W tym projekcie byłem współautorem choreografii wraz z Jarosławem Świątkiem, kierownikiem artystycznym Zespołu „Śląsk”. Projekt był dofinansowany ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017-20022.

W dniach 11. i 12. grudnia 2020 roku jako juror brałem udział w III Ogólnopolskim Konkursie Młodych Choreografów w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny w Koszęcinie. Pokaz prac uczestników konkursu odbył się w formie online. Wydarzenie było zorganizowane przy współpracy Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” z Polską Sekcją CIOFF oraz Instytutem Muzyki i Tańca w Warszawie. Przedmiotem konkursu były choreografie inspirowane  polską tradycją, bez ograniczeń stylów i technik tanecznych. 

W swoim dorobku artystycznym posiadam również, wartą wspomnienia, choreografię nawiązującą do tańców chasydzkich, która weszła do nowego programu Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk „Podróży ze Śląskiem”. Kultura chasydzka jest mocno zakorzeniona w historii Polski od początku XVIII wieku. Inspiracją do stworzenia spektaklu był dla mnie fakt, iż w chasydyzmie taniec odgrywa szczególna rolę, jako że wraz ze śpiewem jest częścią modlitwy, sposobem oddawania czci Bogu. Interesujące dla mnie było również to, iż w kulturze chasydzkiej w życiu religijnym i społecznym, a także we wspólnym tańcu uczestniczyły kobiety. Premiera spektaklu odbyła się 8. maja 2021 roku podczas koncertu transmitowanego online z Pałacu Młodzieży w Katowicach.

21 maja 2021 roku w Krakowie odbył się seans performatywny „Biedni Polacy patrzą na getto” w reżyserii dyrektora krakowskiego teatru KTO Jerzego Zonia z moją choreografią. Spektakl ma charakter impresji teatralnej przywołującej pamięć pomordowanych w getcie krakowskich Żydów. Tym razem podjąłem się wyzwania, aby przedstawić fragment polskiej i żydowskiej historii w formie happeningu. Przedsięwzięcie było ogromne. Ponad 100. wykonawców, ubranych w kostiumy z lat czterdziestych, pojawiło się na krakowskim Placu Bohaterów Getta kreując etiudy teatralne pokazujące koloryt kultury i tradycji Żydów polskich. Seans inaugurował projekt „Cztery odcienie teatru”, który był współfinansowany w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014–2021 oraz ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Latem 2021 roku, zachęcony dobrymi recenzjami i optymistycznym przyjęciem przez publiczność spektaklu „Soft Power”, sprzed kilku lat, powróciłem do tematu łączenia folkloru z nowoczesnością. Projekt „Folk Solution”, w mojej reżyserii i choreografii, wykonany przez tancerzy Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”  podczas Festiwalu Tauron Nowa Muzyka 30. lipca 2021 roku był nie tylko kolejną próbą odpowiedzi na pytanie o aktualność tradycji w sztuce, ale też niejako zwieńczeniem moich poszukiwań twórczych w zakresie synkretyzmu kultur i sztuk. Na pytania: „Czy sztuka oparta na tradycji ludowej nadal jest aktualna? Jak polski folklor funkcjonuje w warunkach współczesności? Czy znajomość dziedzictwa historyczno-kulturowego, mającego korzenie w kulturze ludowej, jest konieczna w tworzeniu nowych form widowisk artystycznych?” odpowiedziałem za pomocą zestawienia muzyki elektronicznej autorstwa Rafała Zapały i tańca nowoczesnego z polskim folklorem w muzyczno-tanecznej odsłonie. Ten ważny wątek, zderzenia tradycji z nowoczesnością, potraktowałem jednak (tym razem!) z przymrużeniem oka, humorystycznie, jako „dialog dwóch kardynalnie różniących się zjawisk”. Zarówno w muzyce, jak i w choreografii  widowiska, współistnieją dwie niezależne warstwy. Jedna z nich ilustruje współczesny świat przepełniony kakofonią industrialnych dźwięków i podporządkowany monotonii mechanicznych ruchów. Druga, nawiązując do repertuaru Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, odwołuje się do tradycyjnego folkloru, nasyconego harmonią, emocjami i historycznymi wątkami, które od wieków, z pokolenia na pokolenie były przekazywane w muzyce, tańcu i śpiewie ludowym. Takie podejście do choreografii jest w pewnym sensie zasadą mojej twórczości. Pragnę łączyć różne tradycje i estetyki w nieoczywisty sposób, tak aby tworzyć nowe wartości i sposoby przekazu, bliższe i bardziej zrozumiałe dla współczesnego widza niż tradycyjna sztuka ludowa. Niezwykle budujące są zatem dla mnie wypowiedzi jak ta, Kacpra Peresady, który w serwisie internetowym Going MORE napisał: „Próba stworzenia występu, który łączy w sobie ślązacką duszę z nowoczesną elektroniką mogła okazać się porażką, ale tak nie było. Choreografia Michaiła Zubkova z muzyką Rafała Zapały po prostu mnie oczarowały, dając poczucie, że w końcu widzę na festiwalu coś wyjątkowego. Rzadko kiedy elementy ludowe współgrają z nowoczesnym podejściem brzmieniowym. Wielu twórców próbuje, tworząc wtórne i sztuczne produkcje, które są tylko próbą uchwycenia prawdziwości. W tym występie tej prawdziwości nie zabrakło. Był to nie tylko highlight tego festiwalu, ale była to jedna z najciekawszy produkcji, jakie widziałem na jakimkolwiek festiwalu w życiu”.